مطالعات فرهنگسرای موسیقی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده...........................................................5
مقدمه..........................................................26
فصل اول:ضرورت طرح مسئله
1-1-تبیین موضوع................................................29
1-2-دلایل انتخاب موضوع..........................................29
1-3-اهمیت و ضرورت انتخاب پروژه.................................31
1-4-اهداف کلان..................................................31
1-5-اهداف خرد..................................................31
1-5-1-تامین نیازهای فرهنگی.....................................32
1-5-2- اهداف زیست محیطی........................................32
1-5-3- اهداف کالبدی............................................32
1-6- معرفی روش و فرآیند طراحی..................................33
فصل دوم:طراحی اقلیمی وبررسی پیشینه تاریخی
بخش 1- مطالعات محیطی شهر تهران.................................38
2-1-موقعیت جغرافیایی...........................................38
2-1-1-موقعیت طبیعی.............................................38
2-1-2-توپوگرافی و ناهمواری های شهر تهران.........................38
2-1-3-ویژگی های اقلیمی.........................................39
1-تأثیر طراحی اقلیمی در صرفه جویی انرژی...........................39
2-تجزیه و تحلیل عوامل اقلیمی.....................................39
3-بررسی نمودار بیوکلماتیک شهر و انسانی تهران......................40
بخش 2:اصول طراحی اقلیمی........................................41
2-2-جهت گیری ساختمان با توجه به اقلیم..........................41
2-2-1- تهویه طبیعی در رابطه بااقلیم............................43
2-2-2-فرم ساختمان در رابطه بااقلیم ............................44
2-2-3-تعیین فرم ساختمان های بزرگ در رابطه بااقلیم..............44
2-2-4-نتیجه گیری وتدابیراصول طراحی اقلیمی......................45
بخش 3- تاریخچه و سابقه پیدایش منطقه ۲۲ شهرداری تهران..............46
2-3-1-مشخصات جغرافیایی و اقلیمی منطقه ۲۲ شهرداری تهران.............49
2-3-2-کیفیت هوا در منطقه 22 شهرداری تهران.......................52
2-3-3-شبکه حمل و نقل منطقه 22 شهرداری تهران......................53
2-3-4-تحلیل تقاضای حمل و نقل در طرح تفصیلی موجود................54
2-3-5-بررسی قوانین واستانداردهای زیست محیطی وتوسعه شهری.........54
2-3-6-تعیین ضریب تعدیل زیست محیطی و شهرسازی......................58
2-3-7-طرح تدقیقی مکانیابی......................................59
فصل سوم: استانداردهای فضایی
-1-3فرهنگسرا....................................................66
-1-1-3استانداردهای لازم برای طراحی فرهنگسرا ........................66
-2-3کتابخانه....................................................68
-1-2-3میزان فضاهای کتابخانه......................................68
-2-2-3ابعاد و استاندارد های پیشخوان و برگه دان......................68
-3-2-3استانداردابعاد قفسه ها و عمق قفسه ها .........................69
-4-2-3استاندارد میزها............................................70
-5-2-3نور پردازی.................................................71
-6-2-3آکوستیک...................................................72
-7-2-3تهویه ی مطبوع..............................................72
3-3-گالری ها...................................................72
3-3-1-ساختار عمومی گالری ها.....................................72
3-3-2-نورپردازی گالری ها........................................73
3-3-3-حرکت و دسترسی گالری ها.....................................74
3-3-4-تهویه ی مطبوع.............................................74
3-3-5-آکوستیک..................................................75
3-3-6-تنظیم شرایط محیطی.........................................75
3-3-7-حریق.....................................................75
-4-3ساختار عمومی فضاهای نمایشی...................................75
-1-4-3انواع وابعادسالن های تئاتر..................................76
-1-1-4-3انواع فعالیت.............................................77
-2-1-4-3اندازه ارکستر............................................78
-3-1-4-3سالن کنسرت..............................................78
-4-1-4-3محدودیت های بصری.........................................78
-2-4-3چیدمان....................................................78
-3-4-3شیب سالن نمایش.............................................82
-1-3-4-3دید.....................................................83
-2-3-4-3دیدمناسب................................................85
-4-4-3ظرفیت سالن................................................86
-1-4-4-3صندلی تماشاگران..........................................87
-2-4-4-3نوع قرارگیری صندلی دریک ستون............................88
-3-4-4-3نحوه قرارگیری صندلی برروی پله ها........................89
-4-4-4-3بالکن...................................................90
-5-4-3جایگاه ارکستر.............................................91
-1-5-4-3پرده نمایش..............................................91
-6-4-3تجهیزات...................................................92
-5-3فضاهای جانبی...............................................93
-1-5-3اتاق های تعویض لباس.......................................93
-2-5-3اتاق های آرایش و لباس.....................................95
-1-2-5-3نور در اتاق های آاریش...................................96
-3-5-3اتاق های تعویض لباس در کنسرت..............................96
-4-5-3اتاق های کارکنان..........................................96
-5-5-3اتاق نور و صدا...........................................97
98 اتاق گروه موسیقی....................................... - 6-5-3
اتاق استراحت گروه.......................................98-7-5-3
اتاق مطالعه.............................................98-8-5-3
اتاق مصاحبه.............................................98-9-5-3
قسمت اداری سالن.........................................98-10-5-3
بخش حسابداری...........................................98-11-5-3
-12-5-3اتاق آرشیو..............................................99
-13-5-3اتاق سخنرانی............................................99
3-6-تسهیلات فنی...............................................99
3-7-فضاهای عمومی.............................................99
3-7-1-رختکن ها...............................................99
3-7-2-انبارآلات موسیقی........................................100
3-7-3-محل تجمع اعضای ارکستر..................................100
3-7-4-نور پردازی صحنه.........................................100
3-7-4-1-موقعیت منابع نور.....................................101
3-7-4-2-مکان های نصب تجهیزات نورپردازی دردیواروسقف...........102
3-7-4-3-نمونه ای ازقرارگیری تجهیزات نورپردازی................102
3-7-5-ورودی ها و خروجی های سالن.................................104
3-7-6-سالن انتظار.............................................104
3-7-7-کافی شاپ...............................................105
3-7-8-سرویس های بهداشتی........................................105
3-7-9-گیشه بلیط فروشی..........................................105
3-7-10-راهروهای سالن نمایش ....................................106
3-7-11-اتاق پروژ کتور وملحقات آن................................106
3-7-12-بخش خدماتی.............................................107
3-7-13-آکوستیک................................................107
3-7-14-ایمنی از حریق...........................................108
فصل چهارم:مبانی نظری
4-1- مفاهیم و تعاریف موسیقی...................................111
4-2-1- تعریف موسیقی...........................................112
4-2-2- اجرای موسیقی...........................................114
4-2-3- انواع موسیقی...........................................115
4-2-3-1- موسیقی محلی..........................................120
4-2-3-2- موسیقی مذهبی ایرانی..................................120
4-2-3-3- موسیقی ضربی – ضربدار.................................121
4-2-3-4- موسیقی یکنواخت.......................................121
4-2-3-5- موسیقی توصیفی........................................121
4-2-3-6- موسیقی دراماتیک......................................122
4-2-3-7- موسیقی سنتی..........................................122
4-2-3-8- موسیقی کلاسیک.........................................122
4-2-3-8-1-زمینه تاریخی و اجتماعی..............................123
4-2-3-8-2-نشانههای سبک موسیقی کلاسیک...........................126
4-2-3-8-3-ریتم،میزان وتمپودرموسیقی کلاسیک......................127
4-2-3-8-4-هارمونی و تنالیته...................................128
4-2-3-8-5-موتیف،تم،بسط وگسترش تمی.............................130
4-2-3-8-6-فرمهای مرسوم دوره کلاسیک.............................131
4-2-3-8-7-ارکستر و سازها......................................133
4-2-3-8-8-نگاهی به پدیده رواج موسیقی کلاسیک غرب درچین...........133
4-2-3-9-موسیقی افقی...........................................138
4-2-3-10- موسیقی الکترواکوستیک................................138
4-2-3-11- موسیقی الکترونیک....................................138
4-2-3-11-1-موسیقی پاپ.........................................138
4-2-3-11-2-تاریخچه موسیقی پاپ.................................140
4-2-3-12- موسیقی معماری.......................................141
4-2-4- نقش موسیقی در زندگی....................................142
4-2-5- جدول پیوندهای موسیقی و معماری..........................142
4-2-5-1- نتیجه گیری...........................................143
4-2-6-سیری در فضای موسیقی و معماری...........................144
4-2-6-1-انواع معماری.........................................144
4-2-6-2-رنگ؛حالت؛فضا در معماری...............................144
4-2-6-3-فضای موسیقی امروز....................................145
4-2-6-4-پیوندهاوجدایی های دوجهان معماری وموسیقی..............146
4-2-6-5-مبنای آفرینش کالبدی موسیقی ومعماری...................146
4-2-7-ارتباط معماری وموسیقی..................................147
4-2-7-1-از معماری تا موسیقی..................................148
4-2-7-2-شعر درمعماری.........................................154
4-2-7-3-رابطه میان شعر وموسیقی...............................155
4-3-تاریخ موسیقی ایران........................................156
4-3-1-موسیقی ایران ازلحاظ مختلف تقسیم می شود..................159
4-3-2-طبقه بندی کنونی موسیقی ایرانی...........................159
4-3-3-سازهای موسیقی...........................................160
4-3-4-موسیقی پاپ فارسی........................................160
4-3-5-دوران زرین موسیقی پاپ فارسی.............................161
4-3-6-موسیقی پاپ فارسی بعدازانقلاب ایران.......................161
4-3-7- ملیّتها و فرهنگها و سالن کنسرت..........................162
4-3-8- تکامل سالهای کنسرت در طول تاریخ........................163
4-3-9-ویژگی ساختار صحنه در هنر یونان باستان...................163
4-3-9-1-ویژگیهای تالار موسیقی ایرانی............................166
4-3-10- مفاهیم عمومی صحنه و تالار...............................167
4-3-11- شباهتهاوتفاوتهای صحنه و تالار...........................168
4-3-12- مفاهیم آکوستیکی........................................170
4-3-12-1-عوامل فیزیکی..........................................171
4-3-12-2-عوامل ذهنی............................................172
4-3-13-انسان و طبیعت...........................................174
4-3-13-1-تاثیرطبیعت درزندگی مردم...............................174
4-3-13-2-طبیعت ومنظرگرایی......................................175
4-4-احکام و معیارهای نظری طراحی...............................176
4-4-1-آشنایی باگونه های تالار..................................176
4-4-2-ضرورت ها درطراحی سالن کنسرت و صحنه......................180
4-4-3-توصیه هایی در مورد اجرای سالن...........................182
فصل پنجم:نمو نه های موردی
5-1- معرفی و تحلیل مصداقهاونمونههای تاریخی ایران..............186
5-1-1-اتاق موسیقی عالی قاپو...................................186
5-1-2-تکیه دولت...............................................188
5-1-3-تالار مدرسه دارالفنون....................................189
5-2- بررسی نمونه های داخلی....................................190
5-2-1-معرفی فرهنگسرای هنر.....................................190
5-2-1-1- ورودی.................................................191
5-2-1-2- اتاق کنترل............................................193
5-2-1-3- سالن های نمایش........................................193
5-2-1-4-کتابخانه...............................................194
5-2-1-5-کانون ها...............................................194
5-2-1-6- عمده ترین اهداف این کانونها و گالریها.................197
5-3-1-تالاروحدت................................................198
5-3-2-سالن های نمایش..........................................200
5-3-3-مشخصات سن و صحنه .......................................201
5-4- بررسی نمونه های خارجی.....................................202
5-4-1-سالن کنسرت تنزیفه........................................202
5-4-1-1- مکان: جزایر قناری، اسپانیا............................202
5-4-1-2- فضای داخلی سالن.......................................203
5-4-1-3- بدنه سالن.............................................204
5-5-1- تالار کنسرت لوکزامبورگ..................................204
5-5-1-1- مکان: لوکزامبورگ......................................204
5-5-1-2- سرسرای ورودی..........................................206
5-5-1-3- طراحی داخلی...........................................207
5-5-1-4- حجم تالار موسیقی.......................................207
اپرای سیدنی................................................208-6-5
تحلیل فضایی اپرای سیدنی..................................209-1-6-5
5-6-2-تعریف مسیردسترسی به بنا.................................210
فصل ششم:فضاهای مورد نیاز در طرح
6-1-فضاهای موردنیاز در طرح....................................216
6-1-1-فضاهای حوزه آموزشی......................................216
6-1-1-1-کلاس های نظری..........................................216
1-1-فضاهای تشکیل دهنده........................................216
1-2-استانداردها...............................................216
1-3-سطح سرانه کلاس ها..........................................216
1-4-میزان نور.................................................217
6-1-1-2-کلاس های عملی..........................................217
2-1-فضاهای تشکیل دهنده........................................217
2-2-کلاس موسیقی................................................217
2-3-کلاس های انفرادی موسیقی....................................217
2-4-کلاس های جمعی موسیقی.......................................217
2-5-استودیو ضبط و ساخت موسیقی.................................218
6-2-1-فضاهای حوزه فرهنگی......................................218
6-2-1-1-کتابخانه..............................................218
1-1-فضاهای تشکیل دهنده........................................218
1-2-استانداردها...............................................218
1-3-میزان نور.................................................218
6-2-1-2-سالن اجتماعات.........................................219
2-1-فضاهای تشکیل دهنده........................................219
2-2-استانداردها...............................................219
2-3-ورودی ها و خروجی های سالن.................................219
2-4-راهروهای سالن.............................................219
2-5-صحنه......................................................220
2-6-پایه های تئوری آکوستیک در تالار............................220
2-7-طراحی تالار................................................220
6-3-1-فضاهای حوزه خدماتی و تفریحی.............................221
3-1-بوفه......................................................221
3-2-فضای اداری................................................221
3-3-واحد سمعی و بصری..........................................222
3-4-ساختمان بازارچه...........................................222
3-5-انتشارات..................................................222
3-6-نمازخانه..................................................222
3-7-فضای سبز..................................................222
3-8-نگهبانی...................................................223
3-9-آبدارخانه.................................................223
3-10-پارکینگ..................................................223
3-11-موتورخانه................................................223
3-12-انبار وسایل نظافت........................................223
3-13-سرویس های بهداشتی........................................223
فصل هفتم:برنامه فیزیکی طرح
7-1- برنامه فیزیکی طرح........................................226
7-1-1-سالن چندمنظوره..........................................226
7-1-2-فضای آموزشی واداری......................................227
7-1-3-موزه ها،گالری هاونمایشگاهها.............................228
7-1-4-فضاهای خدماتی...........................................229
فصل هشتم:روندرسیدن به طرح
-1-8توصیف ایده کلی طرح.........................................231
-2-8احکام استخراجی ازمنبع موسیقی...............................232
-1-2-8حرکت عمودی وافقی...........................................234
8-2-2-حرکت موجی...............................................235
8-3- پیشنهاد سیستم سازهای.....................................236
8-3-1- سیستم سقف..............................................237
8-3-2- سقف آمفی تئاتر.........................................237
(فصل اول)
ضرورت طرح مسئله
1-1-تبیین موضوع
دراین مبحث به بیان موضوع بهطور مفصل پرداخته میشود. در ابتدا به
بررسی علت انتخاب موضوع طراحی موسیقی ایرانی پرداخته می شود و اینکه چگونه
با داشتن شناخت کافی از موسیقی میتوان اطلاعات را بهسمت کالبدی کردن
تئوریها و طراحی معماری سوق داد. و در نهایت اینکه چه مواردی بسیار
کلیدیتر هستند و باید در طراحی مد نظر گرفته شوند.
1-2- دلایل انتخاب موضوع
مکان، زمان و موضوع طراحی
جدادانستن معماری از زمان و مکان و تولد کاملاً بیهوده و غلط است.
استفاده از شرایط مکانی و زمانی و تبادل معماری با آن بسیار مهم و مطرح
است از این جهت باید به دیدگاهی مفید در خصوص موضوع مورد نظر ایجاد شود.
رویکرد معماری به موضوع سالن موسیقی بهگونهای است که به مسئله ارتباط به
مخاطب با آن اهمیت پیدا خواهد کرد. سایت باید به گونهای انتخاب شود که
از سویی با ویژگیهای فرهنگ ایرانی ارتباط برقرار کرده از سویی دیگر خود
را از تحرک اجتماعی شهر جدا نکند. اگر چه همواره خلوت بودن و دنج بودن را
برای طراحی سالن کنسرت مناسبتر میدانند لیکن این مسئله از این نظر اهمیت
دارد که ارتباط بنا بامردم و فعالیتهای آنها زیاد شود تا در این میان
با هدف نهایی گفته شده همخوانی داشته باشد و به هر ترتیب باید در طراحی
تناقض موجود حل شود. بهتر آن است که موضوع از لحاظ بار فرهنگی موجود در
سایت بررسی شود و ارتباط بنا با شاخصههای فرهنگی منطقهای ایجاد شده است
اهمیت خواهد داشت. در این میان نقش فرهنگی بنا کاملاً شهود است و میتواند
خود عللی برای تحرکات بافت شهری و اجتماعی مورد نظر از لحاظ مسائل فرهنگی
باشد. طراحی یک سالن کنسرت موسیقی هدف نهایی پروژه خواهد بود. ایران صاحب
هنرهای متعددی است که به آنها بهعنوان هویت ملی میبالد. موسیقی ایرانی
از جمله هنرهایی است که سالها در بطن فرهنگ و هنر ایران ریشه دوانده و
مدعی عرصه تفکر و بینش خاصی است که در آن روح ایرانی موج میزند.
برای شناخت اجمالی وضعیت بیان برخی نکات لازم بنظرمیرسد.در تقابل با
تبلیغات و ارائه قوی دیگر موسیقیها موسیقی ایرانی در ایران نیز تا حدی
مهجور ماند. البته ممکن است این نظر اتفاق آراء نباشد و لکن آن چه
درنظرکسانی که به این موسیقی علاقه دارند مهم و آزاردهنده است نقص بستر
مناسب برای اشاعه و استفاده مناسب از موسیقی دلخواهشان است.
از طرفی با دیدن دانشکدههای
موسیقی خیل عظیم کسانی را خواهیم یافت که به موسیقی علاقه دارند و به
فراگیری آن مشغول هستند و بعدها خواهند خواست در صورت پیشرفت به بیان هنر
خویش بپردازند و یا از آثار بزرگان موسیقی بهره کافی ببرند.
نکته دیگر در این رابطه
موسیقی در جامعه ما، شکل ناقص ارائه موسیقی است در هر سطحی و در هر
دستهای، فرهنگ اجرا دچار مشکل است واضحتر آنکه روش جذب مخاطب و انتقال
ایدهآل اثر هنری به مخاطب، بنا به مشاهدات مناسب نیست. با یک مشاهده ساده
به نگاه به شهرهای مختلف و مکانهای مختلفی که موسیقی در آن اجرا میشود
درخواهیم یافت که هیچکدام از مکانهای اجرا بهطور کامل به این موسیقی
اختصاص نیافتهاند. در شهرستانها بهترین مکانها سالن مرکز اداره ارشاد
اسلامی است (اگر وجود داشته باشد) که برای هر منظوری طراحی شده و گرنه
اجراها در سالن سینما، مجموعههای ورزشی، و ... برگزار میشود. گنجایش
محدود، اختصاصی نبودن و ... مشکل سالن شهرهای بزرگ است. البته مشکل و
مسئله اصلی کمیت موضوع نیست. بلکه شرایط خاص اجرای موسیقی ایرانی است.
نمونهها و طرحهای اجرای موسیقی در جهان اغلب به اپرا و به موسیقیهای
کلاسیک و پاپ و ... میپردازد. در حالی موسیقی ایران را به عنوان شاخههای
خاص از موسیقی میتوان دید که دارای ویژگیهای فیزکی و حسی متفاوتی است.
البته شناخت این ویژگیها در
مرحله بعد مطالعات قرار میگیرد (ویژگیهایی از قبیل: تنظیم صحنه خاص،
آکوستیک متناسب، فضای حسی خاص و ...) طراحی چنین مکانی که صرفاً به یک نوع
خاص موسیقی، ایجاد فرهنگی درست از اجرای زنده موسیقی شنیدن و ارتباط
برقرار کردن با آن باشد. از طرفی میتواند به دلیل داشتن خصوصیات متفاوت
در میان دیگر طرحهای سالن اجرای موسیقی، طراحی بدیع با ویژگیهای فیزکی و
کالبدی جدید با طراحی معمارانه متفاوت و حاوی روحیه خاص معمارانه به
حساب آید.
1-3- اهمیت و ضرورت انتخاب پروژه:
در هیاهوی زمان انسانها به دنبال مأمنی برای به آرامش رسیدن هستند،
شناخت و قبول چنین موضوعی، ما را وا میدارد که در زمینه تولید فضای
معماری (که در مقیاسی گسترده شکل جهان خارج یا جهان عینی را تعیین میکند)
و تولید موسیقی (بهویژه آنگاه که میخواهد جهان درون انسانها را با
مشترکات احساسی در جهان ادب و فرهنگ آشنا کند و آمیزش دهد) تلاش کنیم، با
توجه به اینکه محلی که مختص این موضوع باشد وجود ندارد، مرا بر آن داشت که
یک مرکز موسیقی در کلان شهر تهران طراحی کنم.
1-4- اهداف کلان
رفع نیاز به مرکز تخصصی موسیقی و سالن کنسرت استاندارد
کنار یکدیگر قرار دادن دو مقوله پر اهمیت معماری و موسیقی
دستیابی به باروری هنری فضای معماری
دستیابی به باروری هنری موسیقی
برای رسیدن به اهداف پروژه موارد ذیل تحقق یابد:
شناخت برها و خاستگاهها و مفاهیم مشترک میان این دو مقوله
شناسایی فن تدوین فضای معماری در مشارکت با فضای موسیقی
بررسی و انتخاب مکانی با پتانسیلهای بالا
بررسی مجموعههای مشابه به طریق میدانی و یا کتابخانهای و تئوریک به جهت استفاده از استانداردهای موجود فضاها
1-5- اهداف خرد
1- تأمین نیازهای فرهنگی
2- اهداف زیست محیطی...